Η ιστορία του Μύρτου εν συντομία

Και μια περίληψη της μινωικής εποχής

Πώς δημουργήθηκε ο Μύρτος

Στα τέλη του 19ου αιώνα δεν υπήρχε ακόμα το χωριό Μύρτος, επειδή οι άνθρωποι δεν ζούσαν τότε, ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. Ο λόγος ; Μα ήταν πολύ επικίνδυνο. Στη θάλασσα υπήρχαν πολλοί πειρατές, οι οποίοι έκαναν συχνές επιθέσεις στις ακτές. Μόνο όταν δεν υπήρχε πια αυτός ο κίνδυνος, άρχισε ο πληθυσμός των γύρω ορεινών χωριών να μετακομίζει στην ακτή.
Πολλοί από τους πρώτους κατοίκους του Μύρτου προέρχονταν από το χωριό Γδόχια, περίπου επτά χιλιόμετρα βόρεια. Και βέβαια η εξήγηση γι’αυτήν την επιλογή τόπου είναι απλή. Ο Μύρτος ήταν από τότε ένα καραβοστάσι, το οποίο βρισκόταν στο δυτικό κόλπο της σημερινής παραλίας του Μύρτου. Έτσι τα τοπικά προϊόντα από τις γύρω περιοχές, μπορούσαν εύκολα να μεταφερθούν με πλοία στο γειτονικό αστικό κέντρο, την Ιεράπετρα. Από εκεί πήγαιναν στην υπόλοιπη Κρήτη, αλλά και στο εξωτερικό.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Μύρτος αναπτύσσονταν. Κανένας δεν ήταν εύπορος, αλλά υπήρχαν τα προς το ζην και προπάντων υπήρχε ειρήνη. Ώσπου άρχισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο γερμανικός στρατός αποβιβάστηκε στη Κρήτη το 1941 και άρχισε να στήνει μπλόκα, περισσότερο στη νότια ακτή. Αντιμετώπισε μια σφοδρή αντίσταση από τους κρητικούς αντάρτες. Πολλοί μαχητές, αλλά και απλοί πολίτες, έχασαν τη ζωή τους. Τελικά, δόθηκε η εντολή για εκκένωση του χωριού στις 15 Σεπτεμβρίου 1943. Δεκαοχτώ άντρες και νεαροί, αρνήθηκαν να υπακούσουν στη διαταγή και εκτελέστηκαν. Όλα τα σπίτια του Μύρτου κάηκαν.Το μεγάλο δράμα του Μύρτου απαθανατίζεται σε μια απλή επιγραφή, δίπλα στη μικρή εκκλησία του Αγίου Αντωνίου. Πάνω της αναγράφονται τα ονόματα των δεκαοχτώ εκτελεσθέντων. Κάθε χρόνο, στην επέτειο, πραγματοποιείται κατάθεση στεφάνων και τελείται μια λειτουργία για την ανάπαυση των ψυχών τους.

Η ανοικοδόμηση

Αρχικά, οι κάτοικοι δεν ήθελαν να επιστρέψουν. Με λίγη πίεση από την κυβέρνηση, τελικά το αποφάσισαν. Καμμένοι τοίχοι και συντρίμμια παντού. Η μυρωδιά του πολέμου απλώνονταν ακόμα πάνω από τον ουρανό του χωριού. Ωστόσο σιγά σιγά ξεκίνησε η ανοικοδόμηση. Ο αρχικά, μειωμένος πληθυσμός, ζούσε πολύ φτωχικά. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε ως το τέλος της δεκαετίας του εξήντα.
Τότε ήταν που ήρθε στην Ιεράπετρα, ο Ολλανδός Paul Kuiper, ο οποίος άρχισε μαζί με τους αγρότες να στήνει τα πρώτα θερμοκήπια. Καλλιέργειες κηπευτικών εκτός εποχής, καλοκαιρινά είδη δηλαδή, το χειμώνα,καινούρια είδη σπόρων. Έτσι, έφτασε η ευημερία στην περιοχή και στο Μύρτος άρχισε η ανάκαμψη.

Ο τουρισμός

Στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα αυξήθηκε ο τουρισμός στην Κρήτη. Στη βόρεια ακτή χτίζονταν πολλά καινούρια οικοδομήματα, πολλές φορές όμως, όχι με το καλύτερο τρόπο. Η νότια ακτή ωστόσο,δεν ακολουθούσε τους ίδιους ρυθμούς εξέλιξης. Εδώ τα πράγματα εξελίσσονταν με πιο νωχελικούς ρυθμούς. Και το Μύρτος ακολούθησε αυτή την αργή πορεία της νότιας πλευράς.
Κατά την δεκαετία του ’70 χτίστηκε κατά μήκος της παραλίας, ο μόλος. Έτσι ο Μύρτος απέκτησε την προστασία που τόσο χρειάζονταν, από το μένος της -συχνά- άγριας θάλασσας του χειμώνα. Τώρα υπήρχε χώρος, κατά μήκος αυτού, για μικρές ταβέρνες και καφετέριες.
Έως και σήμερα είναι ένα γοητευτικό μέρος που ελκύει τον κόσμο.
Τα λιτά δωμάτια επεκτάθηκαν, προστέθηκαν καταλύματα καινούρια, δεν χτίστηκαν, όμως, μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Ο χαρακτήρας του χωριού άλλαξε μόνο στο ελάχιστο. Επιπλέον, άνοιξαν μερικά μικρά τουριστικά καταστήματα, με διαφορετικά, από τα συνηθισμένα, σουβενίρ.

Σήμερα

Σήμερα μένουν περίπου 600 κάτοικοι στο Μύρτος. Εκτός από τον τουρισμό, τα σημαντικότερα έσοδα προέρχονται από τη γεωργία. Η τουριστική σεζόν ξεκινά από τον Απρίλιο μέχρι τις αρχές του Νοεμβρίου. Οι κάτοικοι είναι σχεδόν όλοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Υπάρχει μια μικρή εκκλησία, μέσα στο χωριό, από τον καιρό της ίδρυσης του Μύρτου και μια μεγαλύτερη, πιο καινούρια. Στο χωριό υπάρχει ένα νηπιαγωγείο και ένα δημοτικό σχολείο. Για την ανώτερη εκπαίδευση τα παιδιά πηγαίνουν με λεωφορείο στην Ιεράπετρα. Ο Μύρτος ανήκει στο Δήμο Ιεράπετρας και έχει ένα, από το λαό εκλεγμένο, κοινοτικό συμβούλιο.

Περισσότερα για την ιστορία του Μύρτου μπορείτε να μάθετε στο μουσείο δίπλα από τη μικρή εκκλησία.

John Atkinson

Διαχειριστής του μουσείου

Ο Μύρτος στη Μινωική Εποχή

Οι Μινωίτες υπήρχαν στην περιοχή, από την αρχή μέχρι το τέλος της Εποχής του Χαλκού επί δυο ανακτορικούς περιόδους. Άνθρωποι -οι οποίοι ονομάστηκαν πολύ αργότερα Μινωίτες- ήρθαν στο Μύρτος το 3000 π.Χ. Ήταν γεωργοί και έφεραν μαζί τους αγελάδες, πρόβατα, χοίρους και κατσίκες. Βρισκόμαστε στη Νεολιθική Εποχή και όλα τα εργαλεία τους ήταν κατασκευασμένα από πέτρα.
Το 2008 π.Χ. υπήρχαν δυο οικισμοί. Ο ένας είναι γνωστός με το όνομα λόφος του Πύργου, ακριβώς πάνω από την είσοδο του χωριού. Ο δεύτερος βρίσκεται περίπου ένα χιλιόμετρο ανατολικά, στο λόφο Φούρνου Κορυφή. Εκείνη την εποχή περίπου ήταν, που άρχισαν στη Κρήτη να χρησιμοποιούν το χαλκό τον οποίον προμηθεύονταν από την Εγγύς Ανατολή. Στο Πύργο και στη Φούρνου Κορυφή χρησιμοποιήθηκαν πέτρα, αλλά και χαλκός.

Φούρνου Κορυφή

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στη Φούρνου Κορυφή, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα παρακάτω:

λίθινα εργαλεία
χάλκινα εργαλεία
οι κάτοικοι καλλιεργούσαν αμπέλια και παρήγαγαν κρασί
ίχνη από λάδι είναι ένδειξη ότι υπήρχε λάδι για εκατό άτομα
ήταν αγγειοπλάστες
ήταν υφάντες και κατασκεύασαν ενδύματα
πήλινο είδωλο μιας θεάς σε ένα από τα δωμάτια του οικισμού
ενδείξεις εμπορικών συναλλαγών με άλλες κοινότητες,άλλά και άλλες χώρες

Έπειτα από τετρακόσια χρόνια, ο οικισμός, καταστράφηκε από μια πυρκαγιά. Οι κάτοικοι, για να σωθούν, έφυγαν, μη παίρνοντας μαζί τους τίποτα. Δεν επέστρεψαν ποτέ. Για το λόγο αυτό, η Φούρνου Κορυφή είναι ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα για το πώς ζούσαν οι άνθρωποι στις αρχές της Εποχής του Χαλκού. Ο επισκέπτης μπορεί να δει ακόμα τα απομεινάρια των τειχών.

Στο μουσείο βρίσκεται η μακέτα της Φούρνου Κορυφής, σύμφωνα με την κλίμακα.

Πύργος

Ο οικισμός Πύργος δεν καταστράφηκε. Αναπτύσσονταν κατά τη διάρκεια δυο ανακτορικών περιόδων για τα επόμενα 1350 χρόνια. Ένα μεγάλο, όμορφο κτίριο με τη μορφή ενός ανακτόρου αποδεικνύει την τότε ευημερία του οικισμού. Η καταστροφή ήρθε το 1450 π.Χ., όπως σε όλο το νησί. Φημολογείται ότι ο λόγος ήταν η έκρηξη του ηφαιστείου Θήρα στη Σαντορίνη, η οποία προκάλεσε την αρχή του τέλους της Εποχής των Ανακτόρων. Απομεινάρια του Αρχοντικού διακρίνονται ακόμα στο λόφο Πύργου.